Belangrijkste financiële mutaties

Het voordelig resultaat van -€ 5,2 mln. in deze Narap is een optelling van diverse voor- en nadelen.
Hoog over zien we een aantal voorname oorzaken dat resulteert in financiële afwijkingen. We ontvangen, onder meer vanwege inflatiecorrectie, extra incidentele middelen van onze medeoverheden die we, als gevolg van benodigde voorbereidingstijd in relatie tot beschikbare capaciteit, niet (tijdig) meer kunnen besteden. Door deze extra middelen hoeven we ook minder kort kasgeld en langlopende leningen aan te trekken, wat resulteert in dalende rentelasten. Tegenover de voordelen staat dat het aantal kinderen dat specialistische jeugdzorg krijgt, stijgt. Ook de zorgzwaarte stijgt. Daarnaast zien we een overschrijding op ons ambtelijk capaciteitsbudget. Gedurende het jaar zijn er nieuwe taken en projecten bijgekomen. Voor de uitvoering daarvan is extra inzet van personeel nodig. Dat is voor een groot deel gefinancierd door inzet van exploitatiebudget en ontvangen subsidies. Er resteert een overschrijding die hoofdzakelijk wordt verklaard door opvang van ziekte en vacatures. Deze overschrijding is toegerekend aan de diverse programma’s en wordt nader verklaard in de paragraaf Bedrijfsvoering.

De grootste voordelen zijn te melden op het gebied van de uitkering van het gemeentefonds bij de meicirculaire, uitkeringsverstrekkingen (BUIG), renteontwikkelingen, Participatie en Armoede. De grootste nadelen betreffen, naast de eerder genoemde volumegroei in de jeugdzorg en de ambtelijke capaciteit, de negatieve uitkomst uit het gemeentefonds bij de septembercirculaire en een nabetaling aan een leverancier.
De mutaties worden onderstaand verder toegelicht. In de programma's en in de bijlagen treft u een verdere detaillering aan.

Toelichting op hoofdlijnen mutaties Narap 2024

Voordelen

1. Meicirculaire 2024 Gemeentefonds (-€ 7,38 mln.)

De netto inkomsten vanuit het Gemeentefonds waren in de meicirculaire hoger. Dit is hoofdzakelijk ontstaan door loon- en prijsaanpassing (indexatie) en door actualisatie (toename) van volumes. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 8634400.

2. Ontwikkelingen BUIG (-€ 2,36 mln.)

Er is een financieel voordeel in het BUIG-budget. Het Rijk maakt op basis van een objectief verdeelmodel een inschatting van het aantal uitkeringen in Zaanstad. In werkelijkheid is het aantal uitkeringen lager in 2024. Bovendien is de ontwikkeling van het aantal uitkeringen in Zaanstad gunstiger dan gemiddeld genomen in andere gemeenten. Hierdoor houden we geld over.

3. Renteontwikkelingen en dividend (-€ 2,35 mln.)

Als gevolg van hogere Rijksbijdragen en lagere investeringen hoeft er minder geld te worden aangetrokken. Hierdoor ontstaat een voordeel op de rentelasten. Ook is meer dividend ontvangen vanuit de verkoop van een dochteronderneming door een deelneming.

4. Ontwikkelingen Armoede (-€ 1,99 mln.)

De verstrekking van energietoeslagen is beëindigd. Vanuit het Rijk heeft Zaanstad een vast bedrag voor energietoeslag ontvangen, dat in werkelijkheid lager uitkomt. Daarnaast zijn de lasten en baten van het armoedebudget geactualiseerd.

5. Ontwikkelingen Participatie (-€ 0,96 mln.)

Voor beschutte werkplekken is extra geld ontvangen vanuit het Rijk. Vanwege de benodigde voorbereiding in relatie tot beschikbare capaciteit lukt het niet om de plannen in 2024 uit te voeren. Ook schuift de uitvoering van het verbeterplan Werk en Meedoen door naar 2025.

6. Bedrijfsvoering (-€ 0,86 mln.)

Op de bedrijfsvoering ontstaat per saldo een voordeel. Dit wordt hoofdzakelijk verklaard door een incidentele vrijval van het budget (stelpost) voor overhead. Een aantal bedragen kwam pas laat beschikbaar, waardoor geen reëel en tijdig bestedingsplan meer kon worden opgesteld in 2024.

7. Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland (-€ 0,54 mln.)

De bijdrage aan de Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland valt in 2024 lager uit. Dit wordt mede veroorzaakt door een lagere eindafrekening van kosten voor het onderhoud en de exploitatie van de Zaanse kazernes over het jaar 2023.

8. Verlengde leertijd uit Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) (-€ 0,53 mln.)

Voor de verlengde leertijd is alternatieve dekking gevonden binnen extra ontvangen middelen uit de specifieke uitkering Onderwijsachterstandenbeleid. Hierdoor kan de oorspronkelijke financiering vanuit middelen Pact en Armoede vrijvallen. Dat leidt tot een voordeel.

9. Vrijval indexatie Bescherm Wonen (-€ 0,43 mln.)

Via de meicirculaire zijn extra middelen van het Rijk ontvangen voor indexatie van de budgetten voor Beschermd Wonen. In de begroting was al rekening gehouden met de indexatie, waardoor de middelen nu vrijvallen.

10. Middelen hervormingsagenda jeugd (-€ 0,40 mln.)

Voor de uitvoering van maatregelen binnen de Hervormingsagenda zijn middelen beschikbaar gesteld. Vanwege beperkte Zaanse capaciteit en beperkte capaciteit bij onze partners zijn de projecten vertraagd. Dit bedrag kan vrijvallen, omdat het een structureel budget betreft.

11. Baten wegen nutswerkzaamheden (-€ 0,37 mln.)

Door incidentele baten voor het aanleggen van glasvezel (degeneratievergoeding) en nagekomen inkomsten uit voorgaande jaren ontstaat een voordeel.

12. DUVO indexatie Zaanstad (-€ 0,35 mln.)

Tot en met 2024 geldt er geen indexering voor DUVO (decentralisatie-uitkering vrouwenopvang). In de begroting was daar wel rekening mee gehouden.

13. Actualisatie deelnemersbijdrage omgevingsdienst NZKG (-€ 0,30 mln.)

Door een forse onderbesteding bij bodem- en milieuregie valt de deelnemersbijdrage aan de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (NZKG) lager uit. Veel bodemtaken blijven na inwerkingtreding van de Omgevingswet bij de Provincie. Daarnaast is sprake van minder vraag naar milieuadviezen.  

14. Bijstelling Wmo (-€ 0,28 mln.)

Er is een hogere instroom van cliënten in goedkopere arrangementen voor Maatwerk. Dit leidt tot lagere lasten. Op Beschermd Wonen ontstaan hogere lasten, omdat in de begroting geen rekening was gehouden met een 6% stijging van het aantal cliënten. Per saldo ontstaat een voordeel.

Nadelen

15. Volumegroei Jeugd specialistische zorg (€ 5,20 mln.)

In de begroting was, in het kader van scherper aan de wind varen, rekening gehouden met 3% groei voor Jeugdhulp. De werkelijke groei komt uit op 11%. Naast een groei van het aantal kinderen dat specialistische jeugdzorg krijgt, nam ook de zorgzwaarte toe.

16. Capaciteitskosten ambtelijke organisatie (€ 2,80 mln.)

Er ontstaat een nadeel op het capaciteitsbudget van de ambtelijke organisatie. Voor een nadere toelichting daarop verwijzen wij u naar de paragraaf Bedrijfsvoering van deze Narap.

17. Septembercirculaire 2024 Gemeentefonds (€ 2,52 mln.)

De netto inkomsten vanuit het Gemeentefonds waren in de septembercirculaire lager. Dit is hoofdzakelijk ontstaan door actualisatie van volumes en het terugdraaien van de structurele korting op jeugdzorg door het Rijk. Deze korting was al eerder voor een hoger bedrag in de begroting geraamd. Mede hierdoor ontstaat nu een nadeel. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 8847603.

18. Nabetaling leverancier (€ 1,40 mln.)

Er zal naar verwachting een nabetaling moeten worden gedaan aan één van onze leveranciers. Dit leidt tot een nadeel.

19. Afhandeling WOZ bezwaren over 2023 (€ 0,55 mln.)

De afwikkeling van de WOZ-bezwaren (Wet onroerende zaakbelasting) over 2023 is deels in 2024 uitgevoerd. Het aantal bezwaren in 2023 was twee keer hoger dan in voorgaande jaren. Hierdoor worden meer proces- en griffiekosten gemaakt.

20. Dotatie voorziening verlofsparen (€ 0,32 mln.)

Er wordt extra gedoteerd aan de voorziening verlofsparen in verband met een toegenomen verlofsaldo van de medewerkers.

21. Onroerende zaakbelasting (€ 0,30 mln.)

Er ontstaat een nadeel op de baten uit onroerende zaakbelasting (OZB), doordat de inkomsten uit voorgaande jaren zijn verlaagd als gevolg van waardeontwikkelingen, bezwaar en beroep.

22. Dotatie voorziening dubieuze publieke debiteuren (€ 0,30 mln.)

De benodigde omvang van de voorziening is bepaald op grond van de nieuwe, door het college vastgestelde, kaders. Vorderingen die langer dan vijf jaar open staan, worden voorzien. Dit leidt tot een extra benodigde dotatie in 2024.

23. Handhaving en toezicht in openbare ruimte (€ 0,29 mln.)

Er is extra toezicht uitgeoefend tijdens evenementen en in het winkelcentrum Rozenhof. Dit leidt tot incidenteel hogere lasten in 2024.

24. Overige kleinere afwijkingen (€ 0,22 mln.)

Op de verschillende programma’s ontstaan diverse kleine verschillen die per saldo een nadeel opleveren van € 0,22 mln.